Niniejsza monografia dotyczy jednej z kategorii praktyk, które mogą naruszać zakaz nadużywania pozycji dominującej lub monopolizacji rynku. Zawiera obszerną (w dużej mierze krytyczną) analizę orzecznictwa – zwłaszcza na gruncie art. 102 TFUE, ale także art. 9 u.o.k.k. oraz art. 2 ustawy Shermana. Zaproponowana w pracy koncepcja powinna minimalizować ryzyko błędów antymonopolowych (w zakresie identyfikacji wykluczeń antykonkurencyjnych), utrzymując zarazem koszty społeczne wdrażania i przestrzegania tego zakazu na akceptowalnym poziomie. Adresowana jest do praktyków (sędziów, pracowników UOKiK, doradców prawnych i ekonomicznych przedsiębiorstw) oraz osób, które analizowaną w niej problematyką zajmują się od strony naukowej).

W 2013 r. książka ta znalazła się w finale konkursu Centrum Studiów Regulacyjnych i Antymonopolowych UW uzyskując nominację do nagrody CARS za wybitne osiągnięcia naukowe w zakresie prawa lub ekonomii ochrony konkurencji (w latach 2010-2012).

Publikacja ta powoływana jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob. np. postanowienie SN postanowienie z dnia 14 stycznia 2014 r. III SK 31/13).

 

Spis treści (ogólny):

Rozdział 1: Aksjologia prawa konkurencji regulującego unilateralne praktyki przedsiębiorstw dominujących / 51

Rozdział 2: Koncepcja generalna nadużycia wykluczającego w orzecznictwie sądowym / 136

Rozdział 3: Koszty społeczne określonego modelu prawa konkurencji dotyczącego unilateralnych praktyk wykluczających/ 186

Rozdział 4: Wykluczenie z rynku: zagadnienia pojęciowe oraz jego zakres /388

Rozdział 5: Kryteria różnicujące wykluczenia zgodne z prawem od antykonkurencyjnych / 433

Część treści monografii dostępna jest na:

https://books.google.pl/books?id=i5pSAwAAQBAJ&pg=PA51&hl=pl&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false

Z recenzji habilitacyjnych:

Prof.zw. dr hab. Anna Walaszek-Pyzioł, Kierownik Katedry Publicznego Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Jagiellońskiego:

„Będąca przedmiotem oceny monografia dotyczy jednego z najbardziej kluczowych problemów prawa konkurencji. Jej osią jest dogłębna analiza przepisu art. 102 TFUE (…). Autor rozważa bardzo dogłębnie wielość celów zakazu nadużycia dominującej pozycji rynkowej. Analizuje bardzo rzetelnie – na bazie doktryny i orzecznictwa – sposób rozumienia dwóch podstawowych instrumentów ocennych zachowań dominanta tzn. tzw. podejścia formalnego oraz podejścia skutkowego, wskazując na szereg trudności w ich stosowaniu (…).  Przedstawił własną, w pełni oryginalną koncepcję tzw. praktyk wykluczających oraz prawnych instrumentów ich zwalczania. W ramach tej koncepcji mieści się także cały szereg stanowiących novum ustaleń i wniosków w kwestiach bardziej szczegółowych. Zaprezentowana przez Autora koncepcja umożliwia w sposób harmonijny i wyważony realizację różnorakich celów prawa konkurencji jako takiego (…). Zarówno powyższa koncepcja jako całość, jak i ustalenia i wnioski szczegółowe stanową z pewnością istotny wkład habilitanta w rozwój nauki prawa publicznego gospodarczego, a w jego ramach – w rozwój doktryny prawa konkurencji (…). [wytłuszczenia, oryginalne]

Od strony formalno-warsztatowej mamy z pewnością do czynienia z opracowaniem wręcz wzorcowym, świadczącym nie tylko o zaangażowaniu i rzetelności Autora, ale także i o jego uczciwości naukowej. Bardzo obszerna literatura – głównie niemiecko- i anglojęzyczna – została wykorzystana w sposób niesłychanie rzetelny, a zarazem samodzielny i krytyczny. Nie może tu być mowy o powoływaniu autorów niejako „z drugiej ręki”. To samo można powiedzieć o sposobie wykorzystania dorobku judykatury (…)”.

 

Prof. UR dr hab. Jan Olszewski, Kierownik Zakładu Prawa Handlowego i Gospodarczego Uniwersytetu Rzeszowskiego:

„Recenzowana książka jest dziełem w dużym stopniu oryginalnym i dotyczy materii nie omawianej dotąd tak szeroko w literaturze prawniczej. Temat badawczy został przez Autora dobrany trafnie, gdyż systematyzuje, wyjaśnia wiele pojęć o wcześniejszym i aktualnym spojrzeniu na specyficzne formy nadużywania pozycji dominującej (…).

Praca charakteryzuje się dużą dbałością o szczegóły konstrukcyjne, rzetelność źródeł i inne elementy ułatwiające studiowanie jej treści (…). Autor wyjątkowo ciekawie ujął tematykę badawczą, a założenia badawcze są konsekwentnie realizowane (…). Wyjątkowo szeroko i w wielostronnym zakresie można dostrzec bogate cytowania z literatury obcej (…).   Dużą zaletą pracy są także odniesienia językowe, oceniające czy tłumaczenia sia adekwatne do treści prawa. Niewielu autorów potrafi tak wnikliwie ocenić w przestrzeni historycznej i instytucjonalnej stosowne pojęcie (…).

Kwestia nowej oceny w zakresie praktyk wykluczających przedsiębiorstw wykluczającym ma także walor typowo naukowy. Jest to materia wpierw złożona ekonomicznie, a następnie prawnie (…). Jej niewątpliwa zaleta jest nowatorskie ujęcie tematu pod kątem administracyjnym po dokonaniu analizy stosownych przepisów i bogatego orzecznictwa oraz literatury przedmiotu”.

Prof. UWr dr hab. Marek Szydło, Kierownik Zakładu Prawa Konkurencji i Regulacji Sektorowej Uniwersytetu Wrocławskiego

„Na uznanie zasługuje fakt, że Autor zdecydował się na zastosowanie takiego układu pracy, w którym na plan pierwszy wybijają się rzeczywiście fundamentalne problemy związane z tworzeniem i stosowaniem reguł konkurencji, w tym reguł zakazujących dominantom stosowania praktyk abuzywnych, bez równoczesnego uwypuklania w ramach formalnej struktury pracy poszczególnych (konkretnych) praktyk wykluczających. Tym samym Autor (słusznie) koncentruje się na zagadnieniach teoretycznych i konstrukcyjnych, a nie na drobiazgowej analizie normatywnych lub orzeczniczych przesłanek dotyczących poszczególnych praktyk, co czyniłoby omawianą monografię dziełem w mniejszym stopniu naukowym”.

Fragmenty słowa wstępnego autorstwa (obecnie) prof. dr hab. Fryderyka Zolla, Katedra Prawa Cywilnego UJ, prof. zw. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu w Osnabrück

„Zawieszenie działalności banku jest szczególnie dotkliwym środkiem nadzorczym. Jego zastosowanie powoduje bowiem w praktyce zatrzymanie „z dnia na dzień” funkcjonowania całego przedsiębiorstwa banku. Bank o zawieszonej działalności nie może bowiem – z nielicznymi wyjątkami – ani kontynuować prowadzenia działalności bankowej ani także regulować swych zobowiązań (w tym także tych z tytułu zgromadzonych w nim depozytów pieniężnych). Mając to na uwadze, jak również zważywszy na funkcje jakie banki realizują w życiu gospodarczym i społecznym, KNB/KNF powinna korzystać z instytucji zawieszenia działalności banku ze szczególną rozwagą oraz w przypadkach nie budzących wątpliwości, iż faktycznie spełnione zostały wszelkie prawnie wymagane przesłanki (…).

Zgodnie z art. 158 ust. 1 pr. bank., KNB/KNF powinna zawiesić działalność banku w przypadku, kiedy według bilansu tego banku, aktywa nie wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań. Treść tego przepisu nie odwołuję się bezpośrednio do obowiązku uprzedniego przeprowadzenia przez audytora badania wspomnianego dokumentu. Istnieją jednak liczne argumenty, przede wszystkim o charakterze prawnym (zwłaszcza stosowne przepisy ustawy o rachunkowości, kodeksu postępowania administracyjnego oraz publicznoprawne regulacje prawa bankowego), ale także i ekonomiczno-społecznym, przesądzające o wykluczeniu dopuszczalności postępowania KNB, które nie uwzględnia konieczności poddania bilansu zweryfikowaniu przez audytora.

Zaprezentowanie tych argumentów – wynikających przede wszystkim z celów nadzoru bankowego, funkcji przeprowadzanych przez audytora rewizji sprawozdań finansowych, jak i unormowań prawa upadłościowego oraz administracyjnego – stanowi zasadniczy przedmiot rozważań niniejszego opracowania. Z powyższymi rozważaniami w ścisłym związku pozostają również inne zagadnienia, które przedstawione zostały przez autora. Chodzi tu w szczególności o takie kwestie jak:  wzajemne relacje zachodzące na linii: bank – publiczny nadzór bankowy – niezależny („prywatny”) biegły rewident; znaczenie i właściwa wykładnia pojęcia „bilansu banku” jako dokumentu, na podstawie którego KNB/KNF może podejmować decyzje władcze wobec banku; rola skonsolidowanej sprawozdawczości finansowej banku (…).

Wymienione wyżej zagadnienia mają znaczenie nie tylko dla działalności banków oraz przypadków wystąpienia w nich kryzysów finansowych. Są one doniosłe także dla innych instytucji finansowych oraz spółek giełdowych; działalność również tych podmiotów (w tym ich sprawozdawczość finansowa) podlega z jednej strony nadzorowi organów państwowych (KNF) oraz kontroli wykonywanej przez audytora – z drugiej. Powyższe nadaje niniejszej publikacji charakter bardziej uniwersalny oraz „ponadsektorowy”.

W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż – wbrew samemu tytułowi pracy – jej główny walor nie przejawia w rozważaniach i ocenach prawnych odnoszących się konkretnie do zawieszenia działalności (zatem środka mającego w praktyce stosunkowo rzadkie zastosowanie). Opracowanie to jest wartościowe przede wszystkim dlatego, iż pozycjonuje ono instytucję audytora zwłaszcza w ramach działalności państwowego nadzoru finansowego, którym od stycznia 2008 roku jest wyłącznie Komisja Nadzoru Finansowego, udzielając odpowiedzi na tak praktycznie doniosłe pytania, jak w szczególności: jakie są (lub mogą być) prawno-ekonomiczne skutki stosowania środków nadzoru, które opierają się na bilansie nie poddanym rewizji audytora? Jaki jest zasadniczy cel takiej rewizji w kontekście stosowania przedmiotowych środków? Czy w ogóle dokumentowi, który nie został zbadany przez audytora można przypisywać status wymaganego przez ustawę bilansu, dającego podstawę do kierowania się przez KNB/KNF zawartymi w nim danymi w zakresie stosowania środków nadzorczych? Prezentowane przez autora poglądy w ww. kwestiach zasługują na aprobatę, wnosząc istotny merytoryczny wkład do dorobku prawa bankowego i finansowego (…).

Zasadniczy walor opracowania dr Konrada Kohutka, przejawiający się przede wszystkim w uniwersalnym charakterze poruszanych w nim kwestii, sprawia, iż adresowane jest ono do szerszego kręgu odbiorców, w tym w szczególności do członków organów kierowniczych i nadzorczych banków oraz innych instytucji finansowych, prawników obsługujących te instytucje, biegłych rewidentów, organów nadzoru bankowego/finansowego, ale również do pracowników naukowych, studentów oraz wszystkich tych, którzy interesują się problematyką publicznego prawa bankowego i finansowego oraz rachunkowością i auditingiem”.

Spis treści

Słowo wstępne dr hab. prof. UJ   Fryderyka Zolla

1. Przedmiot opracowania
2. Ogólne wymagania dotyczące sprawozdania finansowego
3. Instytucja biegłego rewidenta w działalności banku oraz KN
4. Podstawy prawne rachunkowości bankowej
5. Odpowiedzialność biegłego rewidenta za uwzględnienie podczas badania sprawozdania finansowego możliwości popełnienia oszustw
6. Regulacje ustawy o rachunkowości i prawa bankowego
7. Produkt rewizji sprawozdań finansowych
8. Regulacje prawa bankowego i upadłościowego
9. Niezgodne z ustawą zawieszenie działalności banku a ochrona wolności i praw gwarantowanych w konstytucji
10. Skutki zawieszenia działalności banku dla innych banków; system wypłaty środków gwarantowanych przez BFG
11. Doprowadzenie do przejęcia „zawieszonego” banku przez inny bank
12. Zasady obowiązujące w postępowaniu administracyjnym
13. Wykonanie obowiązku poddania sprawozdania finansowego (bilansu) banku zbadaniu przez biegłego rewidenta
14. Możliwość zakwestionowania decyzji KNB o zawieszeniu działalności banku bez zrewidowanego przez audytora bilansu banku w trybach nadzwyczajnych
15. Konkluzje szczegółowe
16. Konkluzja zasadnicza

 

Z recenzji wydawniczych:

dr Andre Helin, biegły rewident

„W kontekście wzajemnych relacji bank/rewident/KNB, autor słusznie zauważa szczególną rolę biegłego rewidenta, a zwłaszcza jego niezależność – zarówno w stosunku do badanej jednostki, jak i w stosunku do KNB – gdyż w przypadku rozbieżności zadań pomiędzy zarządem banku odpowiedzialnym za sporządzanie prawidłowego i rzetelnego sprawozdania finansowego a KNB, opinia biegłego rewidenta przybiera swoisty charakter oceny niezależnego arbitra (…).

Kolejnym aspektem poddanym analizie autora jest ocena możliwości zakwestionowania decyzji KNB o zawieszeniu działalności banku bez zrewidowanego bilansu w ramach administracyjnych trybów nadzwyczajnych. Na podstawie interpretacji przepisów prawnych (w tym pojęcia „rażącego naruszenia prawa”) autor słusznie postuluje, iż takie zachowanie Komisji jest działaniem z naruszeniem prawa, jednakże brak jest satysfakcjonujących podstaw do zakwalifikowania go jako rażącego naruszenie prawa (w rozumieniu art. 156 k.p.a.) (…)

Autor trafnie wskazuje na bezpośrednie powiązanie oceny o możliwości kontynuacji działalności banku z zastosowanymi zasadami wyceny bilansowej, przekładającymi się bezpośrednio na wskaźniki finansowe i tym samym na ustalane normy ostrożnościowe wymagane przez nadzór finansowy (…). Autor słusznie zauważa, iż bilans skonsolidowany stanowi rozwinięcie bilansu jednostkowego – zwłaszcza o aktualną wartość udziałów, jakie jednostka dominująca posiada w jednostce zależnej”.

 

prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer,  Szkoła Główna Handlowa, Uniwersytet Warszawski

 „Głównym problemem, który interesuje Autora, jest ocena dopuszczalności zawieszenia działalności banku w oparciu o nie zrewidowany przez audytora bilans banku (…)pochopne, niezgodne z prawem zawieszenie działalności banku godzi w konstytucyjnie gwarantowane prawa własności (np. akcjonariuszy czy deponentów banku). Tego rodzaju działanie KNB powinno być zakwalifikowane jako naruszenie prawa (zarówno w kontekście ekonomicznym, jak i społecznym; zob. niżej); brak jest jednak podstaw do uznania przedmiotowego działania Komisji jako rażącego naruszenia prawa w rozumieniu art. 156 k.p.a. Zwraca na to uwagę autor w końcowej części opracowania. Wydaje się to słusznym założeniem, w szczególności jeśli weźmie się pod uwagę przyjęte w orzecznictwie oraz w doktrynie prawa administracyjnego rozumienie „rażącego naruszenia prawa”, jako oczywistego i jednoznacznego naruszenia danego przepisu (tu: art. 158 ust. 1 pr. bank.) (…)

Kluczowa teza opracowania dr. Konrada Kohutka, iż ocena dopuszczalności zawieszenia działalności banku powinna być dokonywana przez KNB w oparciu o zweryfikowany przez audytora bilans banku, zasługuje na poparcie, zwłaszcza w świetle celów nadzoru bankowego, instytucji sanacji i upadłości banków oraz zasad rachunkowości bankowej”.

 

dr Małgorzata Frysztak, Katedra Prawa Finansowego i Ekonomii Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

„Praca jest interesująca i stanowi oryginalne opracowanie zagadnienia. Kilka kwestii wymaga szczególnego zauważenia (…) Przede wszystkim ważkość opracowania polega na tym, iż w podręcznikach, komentarzach do prawa bankowego nie ma analizy terminu „bilansu”, o którym mowa w art.158. Kwestia możliwości, dopuszczalności zawieszenia działalności banku wyłącznie na podstawie bilansu pochodzącego od banku bez profesjonalnej weryfikacji biegłego rewidenta nie została dotąd zanalizowana (…). Jednocześnie waga opracowania nie sprowadza się tylko do dostrzeżenia niezauważonego dotychczas problemu, ale także do poruszenia zagadnienia o znacznej doniosłości gospodarczej i społecznej (…).

           Zawieszenie działalności banku w trybie art.158 Prawa bankowego jest środkiem nadzoru bankowego prowadzącym w normalny sposób do przymusowej, a nie zamierzonej przez właścicieli eliminacji banku z rynku (…). W szerszej perspektywie zaprezentowane opracowanie stanowi, więc także przyczynek do rozważań nad zakresem dopuszczalnej ingerencji państwa w sferę życia gospodarczego (…). Bilans banku jako dokument prywatny nie korzysta tak jak dokumenty urzędowe z domniemania prawdziwości. W postępowaniu przed organem nadzoru w sprawie zawieszenia działalności banku nie stanowi, więc „żelaznego” dowodu co do opisywanej w nim sytuacji finansowej banku. Stanowi to dodatkowy argument dla poparcia tezy zaproponowanej przez dr Kohutka o niedopuszczalności podjęcia decyzji o zawieszeniu działalności banku w oparciu o niezbadany przez biegłego rewidenta bilans banku”.